Wielki remont, wielkiej stodoły w zamku Sarny

W jakim stanie jest dziś zabytek?

Budynek stodoły jest w stanie bezpiecznym. Nie grozi mu absolutnie katastrofa budowlana, nie mniej jednak jego stan jest deweloperski. Jest to budynek całkowicie pusty w środku. Też z racji swojej funkcji nie jest przygotowany do tego, żeby zaaranżować w nim jakiekolwiek elementy wystawiennicze. Dziś nie pozwala też na stworzenie w nim kawiarni, o której również myślimy. Przed nami jest zatem ogrom prac budowlanych związanych w ogóle z przystosowaniem tego wielkiego budynku do spełnienie funkcji, o których myślimy, a których będzie kilka.

Czyli?

Główną funkcją, jaką będzie pełniła stodoła i jej wnętrze będzie funkcja wystawiennicza. Planujemy stworzyć tam program wystaw stałych, z których nasi goście będą mogli dowiedzieć się nieco więcej o historii sztuki ogrodowej na ziemiach Dolnego Śląska. Przez postać naszego patrona, Eduarda Petzolda część wystawy stałej będzie poświęcona właśnie jemu. Będzie to gabinet czy też sala pamięci skupiające się na jego życiu i dorobku zawodowym. Będzie też miejsce na wystawy tymczasowe. Powstanie również zaplecze służące obsłudze gości, w skład którego wejdą: kasa, szatnia, toalety, niewielka kawiarnia i sklepik z pamiątkami.

Będziecie prowadzić zajęcia ze sztuki ogrodowej?

Scenariusz działalności naszego centrum cały czas się tworzy. Ale to prawda. Naszą misją będzie również edukacja w zakresie sztuki ogrodowej, ogrodowego dziedzictwa, popularyzacji wiedzy o historii sztuki ogrodowej. Nie zabraknie też edukacji o ochronie środowiska. Jedno z pomieszczeń, które znajduje się powiedzmy na poziomie -1 będzie przygotowane do tego, aby tam prowadzić zajęcia warsztatowe. Powstanie też wyjątkowe audytorium, które będzie łączyć parter budynku z salą warsztatową. Mamy nadzieję tam właśnie zapraszać naszych gości do wysłuchiwania prelekcji. 

Stodoła jest dwupoziomowa?

Można powiedzieć, że ma ona dwie kondygnacje, przy czym ta jedna na poziomie -1 jest zlokalizowana we wschodnim szczycie budynku i znajduje się bezpośrednio od strony parku, tuż przy najstarszym drzewie w zamkowym parku, które datowane jest na koniec wieku XVI. To pomieszczenie jest też wyjątkowo malownicze, bo jest całkowicie wymurowane z kamienia. Posiada przepiękne kamienne kolumny i sklepienia.

Kamienne kolumny mają blisko 200 lat?

Tak. Budynek stodoły i wszystkie budynki, które składają się na kompleks zamkowy w Sarnach (jest ich łącznie 14) nie są do końca jednoznaczne tak w swojej historii jak i pierwotnym przeznaczeniu. Podobnie jest również z kondygnacją, o której mówimy, a zlokalizowaną poniżej poziomu gruntu, czyli w miejscu, gdzie w przyszłości będzie sala warsztatowa. Datujemy, że mniej więcej ta część budynku może mieć ok. 200 lat, ale badania inżynierskie, które rozwieją wszelkie wątpliwości wciąż są przed nami. Cała część naziemna z kolei datowana jest na połowę wieku XIX, co dokumentuje kamień fundacyjny właścicieli widoczny na zachodnim szczycie budynku. Jest to czerwony, ośmiokątny kamień z piaskowa, na którym są wyryte monogramy hrabiów oraz data budowy tego obiektu.

Po co stodoła została wybudowana? 

Obiekt wybudowany jest częściowo na skale, na której stoi cały kompleks zamkowy i od której nosi on tak naprawdę swoją nazwę, bo oryginalna nazwa ma swoje źródło w ostrogu skalnym, który z jednej strony jest obmywany przez rzekę Włodzicę, a z drugiej strony góruje nad nim masywna góra. Mamy zachowane materiały, które dokumentują kształt budynku stojącego mniej więcej w lokalizacji naszej stodoły. To ilustracja datowana na przełom wieku XVII i XVIII. Wygląda na to, że to zawsze był obiekt, który służył przechowywaniu wszelkiego rodzaju urobku rolniczego, który zawsze był suchy.

Dlaczego suchy?

Jest to budynek, który jest położony w najwyższym punkcie całego kompleksu zamkowego, więc nie było żadnego ryzyka, że ten budynek byłby zalewany wodami opadowymi, a one potrafią tam być bardzo wartkie przy dużych opadach deszczu.

Stodoła w Sarnach to jedyny taki obiekty w naszej okolicy?

Można powiedzieć, że stodoła ma swoją bliźniaczkę. Jest to budynek, który został powołany z fundacji hrabiów von Götzen i właścicieli Zamku w Sarnach, ale we Włodowicach. Jest to budynek, który stoi tam do dzisiaj i który podobnie jak nasz nie jest w najlepszym stanie.

W odrestaurowanej stodole swoją siedzibę będzie miało Europejskie Centrum Sztuki Ogrodowej działające w Zamku Sarny?

Stodoła jest największym powierzchniowo budynkiem wchodzącym w skład kompleksu zamkowego w Sarnach w Ścinawce Gr. i jest to też obiekt wokół którego dosyć intensywnie krążyły myśli inwestorów i moje również. Między innymi dlatego, że zastanawialiśmy się jaką funkcję ma spełniać obiekt, który ma ponad 1000 mkw powierzchni. Idea stworzenia Muzeum Sztuki Ogrodowej, ale Dolnego Śląska pojawiła się w 2014 r. Często jest jednak tak, że przy tak ogromnym przedsięwzięciu jakie mają inwestorzy w Sarnach niektóre plany i perspektywy są bardzo szybko weryfikowane przez bieżące potrzeby i wydatki. Zatem pomysł powołania ECSO wylądował w szufladzie i powrócił w połowie 2020 r. Jesienią tego właśnie roku centrum zostało oficjalnie powołane z zamysłem, żeby jego przyszła siedziba mieściła się we wnętrzu stodoły wybudowanej w połowie XIX wieku z fundacji hrabiów von Götzen i właścicieli Zamku w Sarnach.

Remont ruszy jeszcze w tym roku?

Większość prac prowadzonych w Sarnach jest finansowanych ze środków własnych właścicieli przy wsparciu z Ministerstwa Kultury i nie ukrywam, że liczymy również na wsparcie ministra na to zadanie. Wnioskowaliśmy w roku ubiegłym o pieniądze na przeprowadzenie pierwszych pilnych prac zabezpieczających cały budynek, więc z niepokojem wypatrujemy publikacji ministerialnych list, na których mam nadzieję, że się znajdziemy. Będzie ro inwestycja na pewno wielomilionowa. Jeżeli dostaniemy dotację z ministerstwa to remont ruszy jeszcze w tym roku.