Ścinawka Średnia. Niszczeje majątek jezuitów

Zespół dawnego pałacu jezuickiego w Ścinawce Śr. przy ul. Wojska Polskiego został wniesiony w 1690 r., w miejscu wcześniejszego folwarku, jako prepozytura (majątek) jezuitów z Kłodzka. W jego skład wchodziły: pałac, cztery budynki mieszkalne, kaplica-dawny spichlerz, pawilon ujęcia wody. Dziś jest to kompleks neobarokowy z zachowanymi elementami z wcześniejszych okresów. Budynki mają duże wartości architektoniczne i mają ogromne znaczenie dla historii regionu, jako obiekt związany z działalnością jezuitów. Należą do cenniejszych obiektów rezydencjonalno-folwarcznych w naszym regionie. Od lat 90- tych XX wieku nieruchomością zarządza Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa (oddział we Wrocławiu).

- Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa jako następca prawny Agencji Nieruchomości Rolnych administruje w imieniu Skarbu Państwa tą nieruchomością od lat 90.XX w. Wcześniej wchodziła ona w skład majątku Państwowego Gospodarstwa Rolnego w Ścinawce Średniej – również jako własność Skarbu Państwa – przypomina Małgorzata Molenda, rzecznik prasowy wrocławskiego oddziału KOWR. - Obiekt obecnie nie jest użytkowany – dodaje.

Obecnie KOWR remontuje dach i elewację zabytkowego spichlerza. Budynek bezskutecznie próbowano sprzedać już w 2021 r.

- W 2021 r. próbowaliśmy sprzedać nieruchomość w przetargach. Wszystkie przeprowadzone przetargi okazały się nieskuteczne, a nieruchomość pozostawiono w umowie dzierżawy. Na chwilę obecną nieruchomość nie jest przygotowywana do sprzedaży. Kolejną próbę sprzedaży podejmiemy w razie zgłoszenia przez kogoś zainteresowania kupnem obiektu– zapowiada Małgorzata Molenda.

O to, co byłoby najlepsze dla zabytkowego spichlerza zapytaliśmy burmistrza Radkowa, Jana Bednarczyka, który mówi wprost, że najlepszym byłoby wyrwanie go z rąk Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa, czyli dawniejszej Agencji Nieruchomości Rolnych.

- Powinien znaleźć się na to zainteresowany zakupem prywatny właściciel, który będzie o ten majątek dbał. Jeżeli po wyremontowaniu i zabezpieczeniu obiektu taka osoba się nie znajdzie, jesteśmy skłonni obiekt przejąć – zapewnia burmistrz.

Dzisiejszy stan spichlerza:

Budynek spichlerza jest obiektem zabytkowym. Po kontroli obiektu Dolnośląski Wojewódzki Konserwator Zabytków wydał 30 czerwca 2020 r., zalecenia w zakresie niezbędnych prac remontowych, koniecznych dla zachowania zabytku we właściwym stanie.

Podczas oględzin budynku przeprowadzonych w maju 2021 roku, stwierdzono znaczne ubytki i uszkodzenia tynków przekraczające 2/3 całości powierzchni. Elewacje budynku wykończone zostały tradycyjnym, trójwarstwowym tynkiem mineralnym i detalem wykonanym z zaprawy. Całość była wielokrotnie malowana. Najstarsza powłoka malarska była w kolorze sjeny palonej. Później obiekt malowany był między innymi na kolor piaskowy i biały. Ostatnia warstwa ma niejednorodny kolor szary. Tynki są mocno zniszczone, posiadają wiele braków i uzupełnień wykonanych z zaprawy cementowej. Detale w wielu miejscach zostały całkowicie zniszczone i wymagają odtworzenia, które należy dokonać w oparciu o najlepiej zachowane fragmenty gzymsów i obramowań otworów. Północna ściana na poziomie poddasza została w dużej części przemurowana. Drugie od prawej okno poddasza w sposób wyraźny narusza symetryczną kompozycję elewacji i najprawdopodobniej zostało wykonane w drugiej połowie XX wieku przy naprawie uszkodzeń powojennych. Wskazują na to bardzo niedbale odtworzone gzymsy podokienny i okapowy w okolicy tego okna. Okna są całkowicie zniszczone. Zachowały się jedynie pozostałości największych okien na południowej elewacji oraz dwa okna na elewacji wschodniej, jednak ze względu na bardzo zły stan również wymagają wymiany. Zachowane okna były malowane na biało. Część okien została prowizorycznie zamurowana cegłą. Pozostałe okna zasłonięto ekranami z folii PCV i metalowej siatki. Okna w przybudówce gospodarczej najprawdopodobniej pochodzą z lat 50 XX wieku. Drzwi, choć mocno zniszczone, w głównym budynku zachowały się w całości. W przybudówkach zostały zamienione na bardziej współczesne. Skrzydła głównego wejścia wymagają wymiany lub uzupełnienia ozdobnych listew i załatania dziur w płycinach. Skrzydła drzwi na wyższych poziomach wymagają wymiany i uzupełnienia części desek poszycia. Brama garażowa i cały przybudowany garaż pochodzą z 2. połowy XX wieku. Wskazuje na to materiał, z jakiego wykonano ścianę garażu (bloczki betonowe). Dach głównego budynku wykonano z dachówki karpiówki. Obecnie pokrycie ma wiele ubytków i liczne nieszczelności. Pokrycie dachu części gospodarczej wykonano z papy na deskowaniu. Dach przybudówki był naprawiany arkuszami blachy trapezowej, układanymi na pierwotnym pokryciu. Z blachy trapezowej wykonano również pokrycie garażu. Drewniana konstrukcja dachu jest w stanie dobrym, jednak po zdjęciu dachówek należy się liczyć z ujawnieniem obecnie niewidocznych ognisk korozji. Rynny i rury spustowe w większości uległy całkowitemu zniszczeniu i pozostały po nich tylko haki mocujące i fragmenty rynien na południowej elewacji.

Planowany zakres prac remontowych:

Całkowita wymiana dachów, wymiana lub naprawa krokwi w przypadku ujawnienia ognisk korozji biologicznej, montaż nowych rynien i rur spustowych, zamurowanie dysharmonizującego okna na poddaszu, wymiana i odtworzenie okien, naprawa i konserwacja drzwi, wymiana współczesnych drzwi na stylizowane, odtworzenie zniszczonego detalu architektonicznego, spoinowanie komina z cegły licowej oraz uzupełnienie tynków i malowanie elewacji. Konieczne będzie także wykonanie stratygrafii zachowanych powłok malarskich na tynkach i detalach architektonicznych. Projekt przewiduje zamurowanie drugiego od prawej okna poddasza na północnej elewacji. Okno to narusza symetryczną kompozycję elewacji. Pozostałości stolarki okiennej i zachowane okna trzeba usunąć wraz z ościeżnicami i rozebrać prowizoryczne zamurowania i zasłony otworów okiennych. Nowe okna powinny być wykonane z twardego drewna liściastego. Drzwi trzeba zdemontować (same skrzydła) i poddać renowacji warsztatowej. Główne drzwi wymagają oczyszczenia, uzupełnienia zniszczonego detalu (listwy profilowane) i wymiany lub załatania przebitej płyciny. Pozostałe drzwi wymagają oczyszczenia i uzupełnienia poszycia z desek. Tynki odparzone i zmurszałe należy skuć. Ubytki gzymsów i opasek należy odtworzyć (uzupełnić), a ozdobne zworniki odlać, wykorzystując wykonane odciski, z zaprawy sztukatorskiej do odlewów.